Dlaczego śpimy i dlaczego śnimy?10 kwietnia 2024 |
 |
Zacznijmy od naukowej definicji. Sen jest to stan czynnościowy układu nerwowego, podczas którego występuje brak ruchu oraz utrata świadomości. Sen jest stanem odwracalnym, o zmiennym zapotrzebowaniu w zależności od gatunku. Ludzie śpią około 8 godzin dziennie.
Mitem jest, że podczas snu mózg człowieka odpoczywa. Dzisiejszy stan techniki pozwala nam na obserwację czynności mózgu, również podczas snu. Naukowcy są zgodni, że podczas snu mózg się nie wyłącza, a pracuje i to dość intensywnie.
Odkryto 2 podstawowe fazy snu:
Fazy te następują jedna po drugiej i podczas całej nocy cykl ten powtarza się zazwyczaj 5 – krotnie. Im dłużej śpimy, tym fazy REM są dłuższe. Schemat faz REM i NREM wygląda następująco (za Hartmann ?The functions of sleep?):
Przykładowo pojechaliśmy na urlop nad morze i danego dnia chodziliśmy po plaży, zjedliśmy obiad w restauracji a wieczorem przeglądaliśmy informacje z kraju i ze świata w internecie. W nocy śni się nam, że wypływamy w morze, wracamy z metrowym okazem dorsza a na brzegu czekają już reporterzy aby uwiecznić ten moment na zdjęciach. I choć nigdy nawet nie wędkowaliśmy i nad ranem zastanawiamy się skąd taki dziwny sen ? okazuje się, że wszystko da się wytłumaczyć. Przechadzając się bowiem poprzedniego dnia po plaży widzieliśmy kuter rybacki, w karcie dań widzieliśmy dorsza a jakaś relacja reporterska czytana wieczorem po prostu zapadła nam w pamięć. Nasz mózg po prostu połączył je ze sobą w nową ?opowieść?.
Wbrew powszechnemu myśleniu sens snu nie został jeszcze do końca poznany. Chociaż o mózgu człowieka wiemy już bardzo wiele, to odpowiedź na pytanie dlaczego tak naprawdę śpimy nadal pozostaje zagadką. Jest kilka hipotez próbujących wyjaśnić ten stan. Jedna z nich mówi o oszczędności energii, inna o przeciwdziałaniu podwyższania pobudliwości neuronów. Jest również dość logiczna teoria, która w skrócie sprowadza się do porządkowania wiedzy o świecie. Na czym ona polega? Już wyjaśniam. Każdego dnia zdobywamy nowe doświadczenia, nawet dotyczące tych przedmiotów, które już znamy. Na przykład w dzieciństwie mama podaje nam plastikową butelkę z sokiem. Uczymy się, jaki ma ciężar, jak ją odkręcić, żeby wypić z niej sok, jaki wydaje dźwięk jak jest pusta itd. W szkole dowiadujemy się na zajęciach chemii o składzie takiej butelki. Przez wiele lat zapamiętujemy różne marki napojów przechowywanych w podobnych butelkach. Dowiadujemy się, że jest to produkt zagrażający naszej planecie. Innego dnia dowiadujemy się o możliwości recyclingu takiej butelki. I to wszystko odnośnie jednego przedmiotu! Każdą taką nową informację nasz mózg musi niejako ?skatalogować?. I przypisać do określonej ?szufladki? w mózgu. Podczas dnia jesteśmy bombardowani milionami takich informacji i według tej właśnie teorii, nasz mózg nie ma na to czasu podczas dnia. Wykonuje to spokojnie w nocy, katalogując odpowiednie informacje do odpowiednich ?szufladek? w naszej głowie. Porządkuje nasz świat.
Chociaż o śnie nie wiemy wszystkiego to niestety doskonale wiemy jakie są konsekwencje braku snu: zaburzenia nastroju, obniżenie uwagi, obniżenie działania układu immunologicznego, skłonności do podejmowania ryzyka. Długotrwały brak snu prowadzić może do psychozy a w skrajnych wypadkach nawet do śmierci. Jednym słowem zdrowy sen jest bardzo istotny dla naszego zdrowia. Zaburzeń snu jest bardzo wiele, mogą dotyczyć zarówno długości jak i jakości snu.
Wyróżnia się następujące zaburzenia snu:
Naukowcy i lekarze jasno wskazują, że na zdrowy sen bardzo ważne jest otoczenie, w jakim człowiek śpi. W dzisiejszych czasach niezwykłą uwagę przykłada się do odpowiednio dobranego stelażu łóżka, twardości materaca i kształtu poduszki. Istotna jest też temperatura powietrza w sypialni oraz wilgotność powietrza. Oczywiście na jakość snu wpływa również nasz codzienny stan zdrowia, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Starajmy się więc dbać o siebie i o swoją sypialnię, aby nasz mózg mógł w pełni wykorzystać godziny nocne do swoich tajemniczych, ale jakże istotnych działań.
